Avustralya, Victoria Eyaletindeki Yoorrook Adalet Komisyonu Soykırımı Araştırdı

Avustralya’nın Victoria eyaletinde kurulan Yoorrook Adalet Komisyonu, İngiliz sömürgeciliğinin yerli halk üzerindeki etkilerini titizlikle inceledi. Komisyon, 2021 yılında kurulmuş olup Avustralya’nın ilk resmi “hakikat arayışı” soruşturmasını gerçekleştirmiştir. Yerli halkın tarihi ve günümüzde maruz kaldığı “sistemsel adaletsizlikleri” araştıran komisyonun raporunda, 1830’lu yılların başından sonra 20 yıl içinde yerli nüfusun dörtte üç oranında azaldığı belirtilmiştir.

Rapora göre, 1834 yılından itibaren “toplu katliamlar, hastalıklar, cinsel şiddet, dışlama, dil soykırımı, kültürel yok etme, çevresel bozulma, çocukların alıkonulması” ve asimilasyon politikaları Victoria’nın yerli topluluğunu neredeyse tamamen fiziksel olarak yok etmiştir. Yerli nüfusun 1834 yılında 60.000 iken 1851 yılına gelindiğinde 15.000’e düştüğü raporda açıkça belirtilmiştir. Komisyon raporu bu durumu açıkça “soykırım” olarak nitelendirmiştir.

100 Maddelik Tavsiye ve Tazminat Talebi

Raporda yer alan bilgilere göre, halka açık duruşmalar ve 1.300’den fazla başvurudan elde edilen bilgilerle hazırlanan rapor, “işgal ve sömürü” nedeniyle verilen zararın “telafi edilmesi” için 100 tavsiyede bulunmaktadır. Bu tavsiyeler arasında, insan hakları ihlallerinin tanınması ve tazminat ödenmesi gibi konular da bulunmaktadır.

Raporda eğitim sisteminin yeniden düzenlenmesi, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları’nda savaşan ancak savaş alanlarından döndüklerinde toprak bağışı programından dışlanan Aborijin askerler için hükümetten özür dilenmesi çağrısı yapılmıştır. Ayrıca raporda, vicdanının “endemik” olduğu ve yerli sağlık hizmetlerine daha fazla fon ayrılması ve Aborijin personel kazandırılması için politikalar oluşturulması gerektiği belirtilmiştir.

Tartışmalar Devam Ediyor

Komisyonun beş üyesinden üçü raporun “temel bulgularının nihai rapora dahil edilmesini onaylamadıklarını” belirtmiş olmalarına rağmen, bu konuda ayrıntılı bilgi verilmemiştir. Victoria’nın İşçi Partisi hükümeti, rapora verdiği yanıtta bulguların “acı gerçekleri ortaya koyduğunu” ve bulguların “dikkatlice değerlendirileceğini” açıklamıştır. Jill Gallagher ise soykırım bulgusunun “tartışılamaz” olduğunu ve tüm Victorianların bu gerçekleri kabul etmesi gerektiğini belirtmiştir.

Uluslararası Uzlaşma Süreci ve Referandum Sonuçları

Yoorrook Adalet Komisyonu’nun raporu Avustralya genelinde bir ilki temsil etse de, diğer eyalet ve bölgelerde benzer soruşturmalar devam etmektedir. Avustralyalıların geleneksel sahiplerinin tanınması konusunda ulusal çapta tartışmalar yaşanmaktadır. 2023 yılında Avustralyalılar, tarihi bir referandumda yerli halkın yasalar hakkında tavsiye vermek için ulusal bir organ oluşturulması önerisini reddetmişlerdir.